Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds

Toelichting

Gemeentefonds
In 2019 zijn in mei, september en december circulaires door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gepubliceerd met daarin de meest recente ontwikkelingen van het gemeentefonds. Het college en de raad zijn hierover separaat geadviseerd.
De prognose van de accressen 2019 was negatief ten opzichte van de septembercirculaire 2018. De oorzaak hiervan waren de lagere rijksuitgaven bij met name de zorg, defensie en bij investeringen in infrastructuur. Zowel in de mei- als de septembercirculaire 2019 werden de accressen fors naar beneden bijgesteld.
Voorts werden in de meicirculaire 2019 extra middelen voor Jeugdhulp toegekend voor de jaren 2019 t/m 2021 en werd de Wet Verplichte GGZ ingevoerd. De korting op de apparaatskosten werd ook in 2019 onverminderd doorgevoerd door het Rijk. Dit gebeurt trapsgewijs tot een structurele korting op het gemeentefonds van € 975 miljoen in 2025.

Zowel de mei- als de septembercirculaire 2019 maakte melding van een aantal taakmutaties en de introductie van 33 nieuwe decentralisatie- en integratie-uitkeringen. In de decembercirculaire 2019 werden opnieuw 21 nieuwe regelingen geïntroduceerd. Deze hebben veelal betrekking op een specifieke taak voor 1 of enkele gemeenten.

Na 31 december 2019 kunnen geen begrotingswijzigingen meer verwerkt worden voor dat jaar. Dit houdt in dat de mutaties n.a.v. de decembercirculaire 2019 niet meer in de begroting 2019 verwerkt kunnen worden. Vandaar dat de onderstaande analyse is gebaseerd op de stand van de septembercirculaire 2019.

Herijking verdeling gemeentefonds
Conform de Financiële-verhoudingswet dient de verdeling van het gemeentefonds aan te sluiten op objectiveerbare kosten van gemeenten. Dit maakt een periodieke herijking van het fonds noodzakelijk. In 2019 is begonnen met het onderzoek  dat is gericht op de ontwikkeling van voorstellen voor een nieuwe verdeling van het gemeentefonds met ingang van 2021. Het Rijk en de VNG hebben afspraken gemaakt die betrekking hebben op de wijze van beoordeling van de nieuwe verdeling, het ingroeipad en de wijze waarop rekening wordt gehouden met de eigen inkomsten van gemeenten.
Ten tijde van dit schrijven waren de gevolgen voor de individuele gemeenten nog niet bekend. De planning is dat dit met het verschijnen van de meicirculaire 2020 wel het geval is.

Evaluatie normeringssystematiek
Het kabinet heeft de problematiek erkent die de gemeenten in recente jaren ervaren als gevolg van de schommelingen in het accres. Er bestaat echter nog geen zicht op een oplossing voor de accresdalingen in de loop van het begrotingsjaar en op meer stabiliteit in het gemeentefonds. Het Rijk houdt vast aan een oplossing die structureel hetzelfde accres oplevert. De VNG wil dat de gemeenten wel trap op gaan met extra rijksuitgaven maar niet trap af bij lagere rijksuitgaven. De geboden opties van het Rijk bieden onvoldoende oplossing voor de ongewenste effecten van de schommelingen.